Polska - Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, 1 października 2012 r., V SA/Wa 873/12

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przychylił się do skargi cudzoziemca.

Oceniając sytuację cudzoziemca, Sąd stwierdził, że Konwencja Genewska zawiera zamknięty katalog przyczyn, które uzasadniają nadanie statusu uchodźcy i nie obejmuje on ofiar wojen, klęsk żywiołowych, głodu, sytuacji rodzinnej, braku pracy i możliwości nauki, czy biedy. Sąd zauważył też, że definicja uchodźcy nie obejmuje również osób obawiających się tzw. zemsty krwi, bowiem podejmowane w jej ramach działania są działaniami o charakterze przestępczym i kryminalnym i nie są równoznaczne z prześladowaniem, o którym mówi Konwencja genewska.

Według Sądu, kluczowym elementem definicji uchodźcy jest "uzasadniona obawa przed prześladowaniem". Definicja ta posługuje się elementem subiektywnym, albowiem "obawa" jest odczuciem indywidualnym, stanem umysłu osoby ubiegającej się. Pojęciu "obawa" towarzyszy określenie "uzasadniona", a to oznacza, że nie tylko stan uczuć osoby zainteresowanej decyduje o statusie uchodźcy, lecz że musi on zostać potwierdzony przez ocenę sytuacji obiektywnej. Ustalenie statusu uchodźcy wymaga przede wszystkim oceny oświadczeń ubiegającego się. Oświadczenia te nie mogą być jednak rozważane w oderwaniu od sytuacji, która je określa. Termin "uzasadniona obawa" łączy zatem element subiektywny i obiektywny, i oba muszą być brane pod uwagę w procedurze ustalania statusu.

Ocena, czy obawa cudzoziemca przed prześladowaniem jest uzasadniona, musi być więc dokonana w odniesieniu do indywidualnego przypadku i na tle ogólnej sytuacji społeczno-prawnej i polityczno-ekonomicznej kraju pochodzenia cudzoziemca ubiegającego się o status uchodźcy.

Sąd przyznał, że Rada nie uzasadniła, dlaczego odmówiła traktowania cudzoziemca jako przedstawiciela określonej grupy społecznej. Z treści decyzji odmownej nie wynika też dlaczego organ odmówił wiarygodności niektórym twierdzeniom cudzoziemca.

Brak w motywach decyzji jakiegokolwiek ustosunkowania się do zarzutów odwołania, brak odniesienia się i oceny podnoszonych w sprawie okoliczności i dowodów, pozwalających na ocenę prawidłowości decyzji organu I instancji uzasadnia uznanie, że decyzja została wydana z naruszeniem podstawowych zasad postępowania odwoławczego. Sąd stwierdził wręcz naruszenie zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.

W ocenie Sądu, ze względu na te braki proceduralne w sprawie nie ustalono też czy cudzoziemiec po powrocie do Ugandy zostanie zatrzymany, poddawany torturom, nieludzkiemu czy poniżającemu traktowaniu albo karaniu, w związku z czym nieuzasadniona jest odmowa objęcia go inną formą ochrony.

Sąd przypomniał też, że Rada jako organ odwoławczy jest zobligowany do tego, aby z urzędu uwzględnić zmiany stanu faktycznego i prawnego, jakie dokonały się w okresie pomiędzy wydaniem zaskarżonej decyzji w pierwszej instancji, a orzekaniem w sprawie w drugiej instancji.