Ελλάδα - Αίτηση ακυρώσεως κατά απόφασης του Υπουργού Δημόσιας Τάξης , 31η Δεκεμβρίου του 2008, 4055/2008

Country of Decision:
Country of Applicant:
Date of Decision:
31-12-2008
Citation:
ΣτΕ 4055/2008
Court Name:
Συμβούλιο της Επικρατείας, Τμήμα Δ’
National / Other Legislative Provisions:
UNCRC - Art 3
UNCRC - Art 22
Greece - Άρθρα 25 παρ. 1 του ν. 1975/1991 (Art 25(1) of Act 1975/1991)
Greece - Προεδρικό Διάταγμα 61/1999 (Presidential Decree) Art 2
Greece - Προεδρικό Διάταγμα 61/1999 (Presidential Decree) Art 1
Greece - Προεδρικό Διάταγμα 61/1999 (Presidential Decree) Art 8
Greece - Άρθρα 1 του νόμου 2452/1996 (Art 1 of Act 2452/1996)
Greece - Άρθρα 2 του νόμου 2452/1996 (Art 2 of Act 2452/1996)
Greece - Άρθρο 72 παρ. α’ του ν. 2019/2001 (Art 72(a) of Act 2019/2001)
Greece - Άρθρο 1 του ν. 2101/1992 (Art 1 of Act 2101/1992)
Printer-friendly versionPrinter-friendly versionPDF versionPDF version
Headnote: 

Καθεστώς αναγνώρισης πρόσφυγα. Ασυνόδευτος ανήλικος αιτών άσυλο. Απουσία διαδικαστικών εγγυήσεων: διορισμού Επιτρόπου, εκτίμησης βαθμού ωριμότητας. Ειδική μεταχείριση ασυνόδευτου ανηλίκου.

Η ανυπαρξία ατομικής διώξεως του αιτούντος αλλοδαπού δεν αποκλείει  την αναγνώρισή του ως πρόσφυγα αν διαπιστώνεται αντικειμενικά δικαιολογημένος φόβος ατομικής δίωξης στη χώρα του.

Πλημμελής αιτιολογία της απόφασης του  Υπουργού Δημόσιας Τάξης, που συνίσταται στη μη τήρηση της υποχρέωσης της Διοίκησης να λάβει υπ’ όψιν της τις ειδικές συνθήκες της περίπτωσης, την εξέταση της βασιμότητας των ισχυρισμών του αιτούντος με βάση αντικειμενικά στοιχεία, την υποχρέωση τήρησης των ειδικών διαδικαστικών εγγυήσεων εξέτασης αιτημάτων ασυνόδευτων ανήλικων, την ερμηνεία των ισχυρισμών του αιτούντος κατά την αληθή τους έννοια. Πλημμέλεια της Διοίκησης να ερευνήσει τον κίνδυνο δίωξης του αιτούντος εν όψει των κρατουσών στη χώρα του συνθηκών λόγω της φυλετικής του καταγωγής και λόγω της υπαγωγής του (συμμετοχής  του) σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα (νέοι άρρενες Χαζάρα). Πλημμέλεια και ως προς την παράλειψη εξέτασης συνδρομής των όρων προστασίας για λόγους ανθρωπιστικούς. 

Δεκτή η αίτηση ακύρωσης. 

Facts: 

Oαιτών, υπήκοος Αφγανιστάν, εισήλθε στην χώρα στις 24.10.2001.   Συνελήφθη από άνδρες του Λιμεναρχείου Μυτιλήνης για παράνομη είσοδο στην χώρα, σύμφωνα με το άρθρο 50 του ν. 2910/2001 και παρεπέμφθη στον Εισαγγελέα  Πρωτοδικών Μυτιλήνης, ο οποίος απέσχε από την άσκηση ποινικής διώξεως εις βάρος του, προκειμένου να εκδοθεί πράξης διοικητικής απελάσεως αυτού.  Την 1.11.2001  ο αιτών υπέβαλε ενώπιον του Τμήματος Ασφαλείας Μυτιλήνης αίτημα να αναγνωρισθεί ως πρόσφυγας, επικαλούμενος φόβο διώξεως λόγω της φυλετικής του καταγωγής.  Ειδικότερα, ενώπιον των αρμοδίων οργάνων της Διοικήσεως ο αιτών, ο οποίος κατά την υποβολή του αιτήματος ασύλου ήταν 16 ετών, δήλωσε ότι εγκατέλειψε το Αφγανιστάν  σε ηλικία 1,5 έτους με την οικογένειά του και μετέβησαν στο Ιράν, ισχυρίσθηκε δε ότι στην χώρα του κινδυνεύει η ζωή του λόγω του εμφυλίου πολέμου, καθ ‘ όσον  ανήκει στην φυλή των HAZARA, η οποία εξοντώνεται από τους PASTUN“TALIBAN”  που διοικούν την χώρα.  Το αίτημα του αιτούντος απερρίφθη με  απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης , κατά της οποίας ο αιτών άσκησε προσφυγή. Ο αιτών επανέλαβε, ενώπιον της αρμόδιας Επιτροπής, ότι εγκατέλειψε την χώρα του με την οικογένειά του σε ηλικία 1,5 έτους και εγκαταστάθηκε  στο Ιράν, όπου οι συνθήκες διαβιώσεως δεν ήταν καλές, δήλωσε ότι διαμένει στον Ξενώνα Ανηλίκων αιτούντων άσυλο του Εθνικού Ιδρύματος Νεότητας στα Ανώγεια Κρήτης, όπου παρακολουθεί και σχετικά μαθήματα και ζήτησε να του χορηγηθεί άσυλο στην Ελλάδα, επικουρικώς δε, να του επιτραπεί η προσωρινή παραμονή στην χώρα για  ανθρωπιστικούς λόγους.  Η Επιτροπή, αφού γνωμοδότησε, κατά πλειοψηφία, ότι στο πρόσωπο του αιτούντος δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της από 28.7.1951 Συμβάσεως της Γενεύης για την αναγνώρισή του ως πρόσφυγα και την παροχή ασύλου, εξέφρασε την ευχή να του επιτραπεί η προσωρινή παραμονή στην χώρα για ανθρωπιστικούς λόγους.  Κατόπιν αυτών, ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης με την  προσβληθείσα απόφασή του απέρριψε την προσφυγή του αιτούντος και έταξε σε αυτόν τρίμηνη προθεσμία, προκειμένου να αναχωρήσει οικειοθελώς από την χώρα.  Στις 8.6.2004 ο αιτών υπέβαλε αίτηση θεραπείας ενώπιον του Υπουργού Δημόσιας Τάξης, ζητώντας την επανεξέταση της υποθέσεώς του.  Επί της αιτήσεως  αυτής εξεδόθη Διαταγή  της Διευθύνσεως Αλλοδαπών του Κλάδου Ασφαλείας και Τάξεως του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, η οποία, ειδικώς ως προς το αίτημα του αιτούντος να του επιτραπεί η προσωρινή παραμονή στην χώρα για ανθρωπιστικούς λόγους, αναφέρθηκε στην προηγηθείσα απόρριψη του αιτήματος από την προσβληθείσα απόφαση του Υπουργού Δημόσιας Τάξης.  Ο αιτών υπέβαλε νέα αίτηση  προς τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Τάξης προκειμένου να επανεξετασθεί το αίτημά του για την υπαγωγή του στο ειδικό ανθρωπιστικό καθεστώς  του π.δ. 61/1999. Επί της νέας αιτήσεώς του  εξεδόθη όμοια Διαταγή  σύμφωνα με την οποία η νέα αίτηση του αιτούντος είναι καταχρηστική και δεν χρήζει απαντήσεως.

Decision & Reasoning: 

Το Δικαστήριο αναγνώρισε την ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης κατηγορίας αιτούντων άσυλο, των ασυνόδευτων, δηλαδή, ανηλίκων, για την οποία θεσπίζονται ειδικές διαδικαστικές εγγυήσεις εξέτασης του αιτήματός τους. Το Δικαστήριο παρέπεμψε στην ανάγκη ειδικής μεταχειρίσεως των περιπτώσεων των αιτήσεων ασύλου που υποβάλλονται από ασυνόδευτους ανήλικους, η οποία προβλέπεται  στο πλαίσιο του κοινοτικό δικαίου των προσφύγων, παρότι δεν ήταν εφαρμοστέο δίκαιο κατά το χρόνο έκδοσης της απόφασης. Επίσης το Δικαστήριο επικαλέστηκε, ως ερμηνευτικές πηγές σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων, διάφορα διεθνή κείμενα μη δεσμευτικού μεν χαρακτήρα αλλά εμπεριέχοντα διατύπωση βέλτιστων πρακτικών, με υπόδειξη της τηρήσεώς τους και τα οποία θέτουν όχι αναγκαστικό προς τήρηση δίκαιο - με την ίδρυση  δηλαδή αγωγίμου δικαιώματος  ή αναγνώριση εννόμου συμφέροντος  προς τούτο-  αλλά «ήπιο δίκαιο» (softlaw) - με προτροπή δηλαδή  προς εκούσια συμμόρφωση σε αυτό-   όπως :  το Εγχειρίδιο για τις Διαδικασίες  και τα Κριτήρια Καθορισμού του Καθεστώτος  των Προσφύγων  της  Ύπατης  Αρμοστείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τους  Πρόσφυγες, στο οποίο παραπέμπει το άρθρο 2 παρ. 6 του π.δ 61/1999.  Το Δικαστήριο εξειδίκευσε ότι η ειδική αυτή μεταχείριση συνίσταται , πλέον της φροντίδας για την εξασφάλιση της προσήκουσας εκπροσώπησης και καθοδήγησης  του ανηλίκου κατά την διαδικασία του ασύλου και στην τήρηση συγκεκριμένων κατευθυντήριων αρχών κατά την εξέταση της βασιμότητας  του αιτήματος .  Το Δικαστήριο έκρινε ότι, κατά την εξέταση των αιτημάτων ασύλου,  που υποβάλλονται από ασυνόδευτους ανηλίκους πρέπει να συνεκτιμώνται  : ο βαθμός διανοητικής ανάπτυξης και ωριμότητας των αιτούντων,  να λαμβάνεται υπ’ οψιν ότι οι τελευταίοι είναι ενδεχόμενο να έχουν περιορισμένη γνώση της κατάστασης που επικρατεί στην χώρα τους, επίσης ότι ο τρόπος, με τον οποίο εκφράζουν τον φόβο τους, είναι  δυνατόν να διαφέρει από αυτόν των ενηλίκων.  Επίσης το Δικαστήριο έκρινε ότι,  εν όψει  των δυσχερειών, τις οποίες είναι ενδεχόμενο να αντιμετωπίζουν οι ανήλικοι, κατά την περιγραφή των συνθηκών της προσωπικής  τους περιπτώσεως, είναι αναγκαίο να αποδίδεται μεγαλύτερη βαρύτητα στην ύπαρξη  αντικειμενικών  παραγόντων,  βάσει  των οποίων θα εκτιμηθεί η ύπαρξη βάσιμου και δικαιολογημένου φόβου δίωξης στην χώρα καταγωγής  τους.

Τέλος το Δικαστήριο ακύρωσε την προσβληθείσα απόφαση λόγω ανεπαρκούς αιτιολογίας, για τους εξής λόγους :

- ο αιτών ήταν ασυνόδευτος ανήλικος 15 ετών,

- η Διοίκηση δεν μερίμνησε για τον διορισμό ειδικού προσωρινού επιτρόπου του αιτούντος, 

-  δεν έγινε οποιαδήποτε εκτίμηση εκ μέρους του οργάνου που διενήργησε την εξέταση, του βαθμού της πνευματικής του ωριμότητας

- ο αιτών επικαλέσθηκε την φυλετική του καταγωγή (Hazara)  και την επικρατούσα στην χώρα του  κατάσταση, προκειμένου να θεμελιώσει την ύπαρξη φόβου ατομικής διώξεως σε περίπτωση επιστροφής του στο Αφγανιστάν,

- επικουρικώς δε ζήτησε να του επιτραπεί η προσωρινή παραμονή στην χώρα για ανθρωπιστικούς λόγους, 

-  επικαλέσθηκε, ενώπιον της Διοικήσεως, την συνδρομή αντικειμενικών παραγόντων, οι οποίοι, εν όψει των κοινώς γνωστών περί της επικρατούσης στο Αφγανιστάν καταστάσεως, κατά τον χρόνο εκδόσεως της προσβαλλομένης αποφάσεως, ήταν, κατά’ αρχήν, ικανοί να θεμελιώσουν το αίτημα για την παροχή ασύλου,

-  για την αναγνώριση αλλοδαπού ως πρόσφυγα δεν απαιτείται οπωσδήποτε, να διαπιστωθεί ότι ο αιτών έχει υποστεί ατομική δίωξη αλλά αρκεί  και η διαπίστωση αντικειμενικώς  δικαιολογημένου φόβου ατομικής διώξεως  (βλ. ΣτΕ 3337/2005, 2666/2006.

- είναι  άνευ σημασίας  το γεγονός ότι ο αιτών δήλωσε ότι αναχώρησε από το Αφγανιστάν σε ηλικία 1,5 έτους ,δεδομένου ότι οι συνθήκες που δικαιολογούν την υπαγωγή προσώπου στο προστατευτικό καθεστώς του πρόσφυγα είναι δυνατόν να δημιουργηθούν και ενόσω το πρόσωπο αυτό βρίσκεται 

Outcome: 

Δέχεται την αίτηση. Ακυρώνει την απόφαση του Υπουργού Δημόσιας Τάξης.  Αναπέμπει την υπόθεση στη Διοίκηση προς νέα νόμιμη κρίση. Διατάσσει την απόδοση παραβόλου. Επιβάλλει στο Δημόσιο τη Δικαστική Δαπάνη του αιτούντος. 

Subsequent Proceedings : 

Αναπομπή της υπόθεσης στη Διοίκηση (Υπουργός Δημόσιας Τάξης)- Συμμόρφωση με την απόφαση του ΣτΕ- Αναγνώριση του καθεστώτος του πρόσφυγα από τις Επιτροπές του ΠΔ 114/2010, με λήψη υπ’ όψιν επιπλέον προβληθέντα λόγου, δηλαδή της συνδρομής στο πρόσωπο του αιτούντος  των όρων της ιδιαίτερα τραυματικής δίωξης,  συνεπεία της οποίας δεν αναμένεται να επαναπατρισθεί στο μέλλον  

Observations/Comments: 

Η απόφαση αντιμετωπίζει πλήρως τις πλημμέλειες της Διοίκησης σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, σύμφωνα και με τους προβληθέντες ισχυρισμούς, οι οποίες καταλήγουν σε μία ανεπαρκώς και πλημμελώς αιτιολογημένη και ως εκ τούτου ακυρωτέα απόφαση. Ενδιαφέρουσα η αναφορά της απόφασης στη δεσμευτικότητα της, υπό εκπόνηση κατά την έκδοση της προσβληθείσης απόφασης, νομοθεσίας (Οδηγίες) καθώς επίσης και σε διάφορα διεθνή κείμενα μη δεσμευτικού μεν χαρακτήρα αλλά «ηπίου δικαίου» (softlaw) με προτροπή προς εκούσια συμμόρφωση σε αυτά. Σημαντική επίσης η κρίση περί της αντιστροφής του Βάρους Απόδειξης καθώς και η κρίση περί της ανάγκης εξέτασης της υπαγωγής του αιτούντος σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα.

Case Law Cited: 

Greece - Council of State, 2666/2006